Tarihçe
Diecast model arabaların kökeni, 20. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. İlk diecast modeller, metal kalıpların içine dökülen erimiş metal alaşımlarından, Meccano (Dinky Toys) , Dowst Brothers (Tootsie Toys), Fonderie de precision de Nanterre (Solido) tarafından üretilmişti. Lesney ise 1947'de bu kervana Matchbox serisi ile katıldı. Bu minyatür araçlar, özellikle II. Dünya Savaşı sonrasında popülerlik kazanmaya başladı ve o dönemin oyuncak endüstrisinde önemli bir yer edindi. Haliyle yeni markalar da 1950 lerde hızlı şekilde pazara girmeye başladı ki en bilinir olanları malum; Corgi by Mettoy,
Mercury, Tekno, Schuco ve Gama Toys idi. Ve evet koleksiyonerlerin bugün vazgeçilmezi haline gelen Hot Wheels ise 1968'de Mattel tarafından Birleşik Devletler'de duyuruldu. Tabi o zamanlar Çin'in önlenemez yükselişini ve 2000 li yılların başında üretim maliyetlerini ne kadar düşürebileceğini kimse tahmin etmediğinden fabrikalar genellikle üretici firmalarınkendi ülkelerinde kurulmaktaydı. Şimdilerde Çin'de üretim bandı olmayan bir firma yok gibi...
Üretim Süreci
Diecast model arabalar genellikle zamak adı verilen -birleşik krallık'ta Mazak diye geçtiği de biliniyor- bir metal alaşımından üretilir. Bu alaşım, çinko, alüminyum, magnezyum ve bakır içerir. Üretim süreci, önce metal kalıpların hazırlanmasıyla başlar. Ardından, erimiş metal alaşımı bu kalıplara dökülerek istenen araç formunu alır. Son aşamada ise boyama, detaylandırma ve montaj işlemleri gerçekleştirilir.
Popülerlik
Diecast model arabalar, otomobil tutkunları arasında büyük bir popülerlik kazanmıştır. İlk zamanlarda; Singer (dikiş makineleri), Tetley çay , Pickford nakliyat, Coca-Cola, McDonalds, Kodak, yada Texaco vs. gibi firmaların birer promasyon ürünü olarak görülselerde sonraları bu minyatür araçlar, gerçek modellerin detaylı bir şekilde yeniden üretilmiş halini sunarak otomobil dünyasına olan ilgiyi arttırıcı önemli bir unsur olarak yerlerini sağlamlaştırdılar. Ayrıca, farklı ölçeklerde ve markalarda üretilen diecast modeller, koleksiyonculara geniş bir yelpaze sunmaya başladı.
Koleksiyonculuk Kültürü
Diecast model arabalar, sadece oyuncak olmanın ötesinde bir koleksiyonculuk kültürüne de sahiptir. Koleksiyoncular, nadir modelleri bulmak ve özel sürümleri eklemek için -diecastpazar.com gibi :)-çeşitli kaynaklara başvururlar. Bazı koleksiyoncular için, diecast modeller, sadece araçların küçük birer kopyası değil, aynı zamanda otomotiv tarihini ve kültürünü anlamak için birer araçtır.
Bu noktada koleksiyonerleri bir birlerinden ayıran en belirgin nokta modellerin büyüklükleri yani sektör tabiri ile kaç ölçek olduklarıdır.
En Çok İlgi Gören Ölçekler
1:12 ölçek: Çok büyük, son derece ayrıntılı modeller; genellikle yaklaşık 14 veya 15 inç (36 veya 38 cm) uzunluğundadır; esas olarak yetişkin koleksiyoncuları hedef alıyor. Bu modeller genellikle 1:18 modellerden çok daha pahalıdır. Bu ölçekte birçok döküm motosiklet de üretilmektedir.
1:18 ölçekli: Büyük, ayrıntılı modeller, genellikle yaklaşık 7 veya 8 inç (18 veya 20 cm) uzunluğunda; çoğunlukla yetişkinleri hedef alıyor. Bunların ana pazarı Amerika olsa da Avrupalı, Asyalı ve Avustralyalı firmalar da bu ölçekte üretim yapıyor. Kutuların üzerinde genellikle 14+ yaş sınırı yazıyor. Bu ölçek genellikle koleksiyonerler içindir.
1:24 ölçek: Bu boyut, 1980'lerde İtalya'nın Mebetoys ve Bburago gibi uluslararası döküm model üreticileri arasında bir standart haline geldi. Bugün Maisto ve Jada Toys gibi şirketler de bu ölçeğe odaklanıyor. Franklin Mint, Trax ve diğerleri de bu ölçeği kullanıyor. Welly gibi bazı modellerde 14+ yaş sınırı olan bazı istisnalar olsa da, kutuların üzerinde genellikle 8+ yaş sınırı yazıyor.
1:25 ölçek: Sayısal olarak 1:24 ile 1:25 ölçek arasında çok az fark vardır ancak tarihsel olarak modelleme konusunda çok farklı yaklaşımları temsil ederler. Amerika Birleşik Devletleri'nde savaş sonrası 1940'larda yapılan plastik promosyon modelleri ve kitleri geleneksel olarak 1:25 ölçeğindeydi.
1:32 ölçek: Orta boyut, en çok model traktörler ve diğer tarım araçları için yaygındır; Britanyalılar bu ölçeği onlarca yıldır kullanıyor ve Ertl ve Siku tarafından da kullanılıyor. Signature Models gibi eski model araba markaları 1:32 ölçeğinde yaygındır.
1:36 ölçek: 1970'lerde Corgi tarafından popüler hale getirilen, Maisto, Kinsmart ve Welly'nin modelleri gibi gençler için daha uygun boyutta görülen oyuncak araçlar için yaygın bir ölçek.
1:34 ölçek: Neredeyse yalnızca ABD'deki First Gear Modelleri tarafından büyük ölçekli döküm kamyonları için kullanılır.
1:43 ölçek: Dünya çapında model arabalar için en popüler ölçektir ve tarihi 1930'lara kadar uzanır. Bu ölçek, Dinky tarafından O gauge model demiryollarıyla uyumlu olarak popüler hale getirildi. Bu ölçek İngiltere, Avrupa, Japonya ve Avustralya'da en yaygın kullanılan ölçektir, ancak ABD'de daha az kullanılır. 1950'lerde ve 1960'larda 1:43 ölçekli modeller daha çok oyuncak olarak satılırken daha sonra ABD, Kanada, Avrupa, Japonya ve hatta Güney Afrika'da 1:43 ölçekli modeller reçine ve beyaz metalden el yapımı modeller için tercih edilmeye başlandı. Kamyonlar için de yaygındı, ancak bunlar genellikle daha kolay yönetilebilir 1:50 ölçeğinde bulunur.
1:48 ölçeği: Birçok şirket, plastik inşaat kitleri için popüler bir ölçek olan 1:48 ölçeğinde döküm model uçaklar üretmektedir. Bazı döküm askeri araçlar ve model tren aksesuarları da bu ölçekte üretilmektedir.
1:50 ölçek: İnşaat araçları ile diğer kamyon ve otobüslerde en yaygın kullanılan ölçek.
1:55 ölçek: çoğunlukla Alman Siku tarafından oyuncak araba ve kamyon çeşitleri için kullanılır. Mattel'in Disney-Pixar Cars Die-Cast Serisi nominal olarak bu ölçektedir.
1:60 ölçek: Dinky Toys'un (askeri Dinky Supertoys dahil) son derece popüler savaş öncesi ve sonrası askeri araç serisinin ölçeği ve hala birçok askeri modelci tarafından kullanılıyor.
1:64 ölçek: Çiftlik modelleri ve Amerikan model kamyonlar için popülerdir. Matchbox, Hot Wheels, Johnny Lightning, Greenlight ve model NASCAR yarışçıları nominal olarak bu boyuttadır. Bununla birlikte, son yıllarda Kyosho, Aoshima ve CM's Corp gibi Japon şirketleri, yarış arabaları ve yol arabaları da dahil olmak üzere son derece ayrıntılı 1:64 model serileri üretiyor; CM's Corp ise esas olarak 1:64 ralli model arabalar üretiyor. Bu boyutta Avustralya modelleri Biante ve diğer bazı markalarda mevcuttur. Bu ölçek S ölçekli model trenlerle uyumludur ve evet diecastpazar.com 'un göz bebeğidir.
1:66 ölçek: Kabaca bir 'Kibrit Kutusu' boyutu, en yaygın olarak Schuco tarafından kullanılır. Bununla birlikte, daha küçük basınçlı döküm üreticilerinin çoğunun düzenli olarak tek bir ölçeğe bağlı kalmadığı, tek bir boyuta bağlı kaldıkları, yaklaşık 2,5 ila 3 inç uzunluğa sahip oldukları, yani kamyonların ve spor arabaların benzer ambalajlara sığacak şekilde aynı boyutta üretildiği ve küçük eller – ve kesin bir ölçekte değil.
1:72 ölçek: 1:72 plastik yapı kitleriyle uyumluluğu nedeniyle genellikle askeri döküm zırhlı savaş araçlarında kullanılır. Real-X, Hongwell, Yat Ming, Kyosho, Epoch Co. ve diğerleri tarafından üretilen ayrıntılı arabalar. Ayrıntılar arasında camlı ışıklar, kauçuk lastikler, gerçek boya şemaları yer alır.
1:76 ölçek: EFE ve Corgi OOC ve Avustralya'daki Trax Models gibi son derece ayrıntılı otobüsler ve kamyonlar için çoğunlukla Britanya, Avustralya ve Hong Kong'da popüler olan ölçek. Bu ölçekte büyük bir büyüme, Oxford Döküm'ün 90'ın üzerinde farklı otomobil ve ticari araç yelpazesiyle pazara girmesiyle ortaya çıktı. Bu modeller başlangıçta OO ölçekli model demiryolu aksesuarları olarak tasarlandı, ancak kendi başlarına koleksiyon parçası haline geldi.
1:87 ölçekli: Bunlar H0 ölçekli model trenlerle uyumludur ve Amerika Birleşik Devletleri ile Kıta Avrupa'sında daha popüler olma eğilimindedir. Bunlar daha çok plastikten yapılıyor ve Herpa ve Wiking gibi Alman şirketleri bu ölçekte oldukça detaylı modeller üretiyor.
1:148 ölçek: İngiliz N ölçekli model trenleriyle uyumlu olan bu ölçek, kompakt boyutu ve Oxford Döküm'ün düşük fiyatlı modelleri nedeniyle son zamanlarda Birleşik Krallık'ta popülerlik kazanmıştır.
1:400 ölçek: Uçaklar için yaygın olarak kullanılan ölçek.
1:1200 ölçek: Gemi modelleri ve aksesuarları için yaygın olarak kullanılan ölçek. Lines Bros. Ltd., 1959 - 1965 yılları arasında Tri-ang Minic Ships adı altında bu ölçekte geniş bir gemi modeli yelpazesi üretti.
Meccano (Dinky Toys) uçakları 1/122'den 1/265'e kadar, gemileri ise 1/1200'den 1/1985'e kadar ölçeklerde yapılmıştır.
Sonuç
Diecast model arabalar, küçük boyutlarına rağmen büyük bir tutkuyu temsil eder. Hem otomobil tutkunlarının ilgisini çeker hem de koleksiyoncular için benzersiz bir hobi alanı sunar. Bu minyatür araçlar, otomobil dünyasının zenginliğini ve çeşitliliğini bir araya getirerek her yaştan insanın ilgisini çekmeye devam etmektedir.
Umarım keyifli bir okuma olmuştur, bir sonraki buluşmamıza dek, modellerinize iyi bakın.
Bonus : Dünyanın en büyük diecast koleksiyonerlerinden Sayın Karam ile tanıştınız mı?